گفتگوی اختصاصی سخن تازه با محمد صالح رزم حسینی کاریکاتوریست کرمانی؛
کاریکاتور، فریادی‌ست با زبان بسته
محمدصالح رزم حسيني، کارتونيست موفق کرماني که براي هنرمندان و اصحاب رسانه استان کرمان چهره‌اي شناخته شده است، وي که تاکنون آثار ارزنده‌اش ده‌ها بار برنده‌ي جايزه در سطوح ملي و فراملي شده است، فعاليت خود در حوزه طنز تصويري با توليد کاريکاتور براي مطبوعات محلي، در دهه 70 آغاز کرد و به چهره مشهور در حوزه طنز و کاريکاتور در کرمان تبديل شد، رزم حسيني، ديپلم گرافيک از هنرستان هنرهاي تجسمي و کارشناسي مديريت دولتي دانشگاه آزاد اسلامي است و با کسب جوايز بسيار از جشنواره‌هاي مختلف خارجي و داخلي در سال 99 از وزارت ارشاد نشان درجة چهار هنري به وي داده شد که معادل مدرک فوق ديپلم است.
اين هنرمند هم اكنون در روابط عمومي شرکت مس سرچشمه مشغول به كار مي باشد. رزم‌حسيني داراي بيش از 52 جايزة بين‌المللي است.
کارتون‌هاي رزم‌حسيني تاکنون، در جشنواره‌هاي مطرح ايتاليا، چين، کرواسي، کره جنوبي، روسيه و ترکيه شرکت داشته و رتبه‌هاي برتر را صاحب شده‌اند و همچنين ديپلم‌هاي افتخار متعددي در جشنواره‌هاي بين‌المللي کارتون از جمله جشنواره‌هاي کره جنوبي، اوکراين، کرواسي، بلغارستان و ده‌ها کشور ديگر کسب کرده است. وي داراي سه جايزه جهاني کشور يونان و اسلواکي است.
اين کاريکاتوريست کرماني، به همراه 10 هنرمند ايراني ديگر به بيست‌ونهمين نمايشگاه هنرهاي طنز (کاريکاتور) بين‌المللي به دانشگاه آلکالا اسپانيا 2022 راه يافت. کاريکاتور وي اکنون در اين نمايشگاه با موضوع «کودکان بدون لبخند. جنگ، گرسنگي، استثمار؛ کودک کار: کودکي ويران شده است»، به عنوان کارتون منتخب این جشنواره معرفي شد. به همين بهانه با وي به گفتگو نشستيم که در پي مي خوانيد؛
براي شروع بفرماييد چه طورشدکه کارتونيست شديد؟
از همان بچگي به کارتون علاقه داشتم، بايد بگويم کارتون منو پيدا کرد، البته کلاس کاريکاتوري که دوران کودکي و نوجواني ما نبود و در حقيقت، معلم خصوصي مان مجله «گل آقا» و کارتونيست‌هاي آن بودند. بارها از کارتون‌هاي این مجله کپي مي‌کشيدم و وقتي کارتونی در تلويزيون می‌ديدم به صورت ذهني آن را طراحی می‌کردم، بايد بگويم خواسته يا ناخواسته بود ولي علاقه داشتم. مي‌توانم بگويم شناخته شدنم توسط رسانه ها بود.
تعريفتان از كاريكاتور چيست؟
کاريکاتور، همان طنز تصويري است که زير مجموعه هنرهاي تجسمي است مي‌توانم بگويم فريادي‌ست اما با زبان بسته، كاريكاتور به نظر من يك كشف است و مرتب كاريكاتوريست بايد به دنبال كشف اتفاقات باشد. سوژه‌هايي که با هنر طنز و کارتون بهتر مي‌توان آنها را بيان کرد.
چه چيزي باعث شد کاريکاتور کودکان بدون لبخند بکشيد؟
از آنجایی که حس عجيبي به کودکان کار داشتم اين کارتون رو کشيدم با این منظور که "يک آدم برفي وقتي مي بينه کودکي گرسنه هست هويج‌شو مي ده به کودک گرسنه بخوره و سير بشه" در حالي که ما آدم‌ها راحت از کنار کودکان کار رد مي شویم.
اولين جايزه شما که باعث شد به اين کار بيشتر علاقه مند بشويد، چه بود؟
اولين جايزه ام را دردوران دبستان گرفتم، درفضاي حرفه‌اي نبود ولي برايم جذاب بود که توانستم در مسابقات نقاشي درمنطقه اول بشوم و جايزه‌ام تمام وسايل نقاشي بود. بعداًً در مسابقاتي که در دبيرستان برگذار مي‌شد شرکت مي‌کردم. کسب رتبه و تشويق معلمان باعث شد بيشتر به اين موضوع علاقمند شوم. سال 72 کاريکاتور مدير مسوول روزنامه "حديث کرمان، آقاي شجاعي" را کشيدم که با استقبال اهالي مطبوعات روبرو شد و بعد از آن نشريات زيادي کارتون‌هايم را چاپ کردند.
از اينکه اين اثر به بيست و نهمين نمايشگاه هنرهاي طنز اسپانيا راه يافته چه احساسي داريد ؟
من اصولا هر سوژه‌ای که برایم جالب باشد، در قالب کارتون طراحی می‌کنم و حس خيلي خوبي نسبت به اون کار دارم، بايد بگويم شرکت در مسابقات جهاني خيلي سخت و دشوار هست بايد اثري رو خلق کني که بتونه با هزاران اثر رقابت کنه و حرف اول رو بزنه وقتي در این مسابقات شرکت می کنم و رتبه ای کسب می کنم، خيلي برام لذت بخشه.
شما به شکل کامپيوتري کارمي‌کنيد يا دستي؟
بعد از تصويرسازي از اثر، که در ذهنم خلق مي‌کنم، آن را با مداد را دستي مي‌کشم و فاينال کردنش را با فتوشاپ و پينت انجام مي دهم.
کدام يک از کارتون‌هایتان را بيشتر دوست داريد؟
به موضوعات اجتماع و مشکلات مردمی بیشتر علاقمندم. درحوزه کاريکاتور هم، به طورمعمول 80 - 90 درصد کاريکاتور چهره‌هايي را که کارکردم، دوست دارم و با آنها ارتباط برقرارمي کنم.
آيا کاريکاتور و کارتون را مي‌توان آموزش داد؟
احساس مي‌کنم کاريکاتور و کارتون را سخت بتوان آموزش داد. چون بايد ذاتا به آن علاقمند باشي اما براي کساني که عشق به اين کار دارند و مي‌توانم بگويم ايده‌يابي بيشتر به پويا بودن ذهن و حضورذهني فرد درجهان پيرامونش بستگي دارد و به نظرم فرمول مشخصي ندارد.
بيشتر ايده براي شما مهم است يا تکنيک؟
براي خلق اثري ماندگار، هردو فاکتور ايده و تکنيک ضروري و مکمل يکديگرند. من براي کشيدن کارتون به مرز سادگي رسيدم و اين به مراتب خيلي سخت است که بايد با کمترين خطوط اثري خلق کني تا تاثير گذاري زيادي داشته باشد.
به طورمعمول چقدر روي يک اثرکارمي‌کنيد؟
بستگي به سوژه دارد، بعضي کارها يک ساعت برخي کارها يک یا چند روز و بيشتر هم زمان مي‌برند. ولي براي کارهايي که زمان بيشتري هست کيفيت بهتري دارند.
دريافت جوايز و حضور درجشنوارهاي داخلي و بين المللي، چقدر در ارتقا و توسعه و بازده هنري کارتان مؤثراست ؟
چندين سال در جشنواره‌هاي داخلي شرکت نکردم. البته در جشنواره و مسابقات کاريکاتور خارجي فعال هستم. قطعا جدا از جوايز تاثير بسزايي در ارتقاء کار دارند چون اثر فرد در کنار آثار خارجي به نمايشگاه راه پيدا مي‌کند اين باعث افتخار براي من و سرزمينم است اما گهگاهی این رتبه‌ها آنطور که بايد و شايد مورد توجه مسوولين فرهنگي قرار نمي‌گيرند، ولي انگار براي متوليان اصلا مهم نيست، من هم يک ايرانيم و به ايراني بودنم افتخار مي کنم و وقتي در اين جشنواره‌ها مقامي بدست مي‌آورم نام ايران و نام کرمان در آنجا برده مي‌شود، همچنان پرقدرت به کارم ادامه مي دهم .
چگونه ايده هاي جديد پيدا مي‌کنيد؟
براي شرکت در جشنواره‌هاي خارجي سوژه مشخص است، ولي سوژه‌هايي که براي فضاي مجازي در حال حاضر کار مي‌کنم، از مشکلات روز جامعه است.
چه توصيه‌اي به هنرمندان جوان كاريكاتوريست داريد؟
نكته مهمي كه بايد به كاريكاتوريست‌ها عرض كنم اين است كه تلاش زیادی داشته باشند كارهاي ديگران را ببينند مطالعه داشته باشند و کارتون ببينند اگر علاقه باشد، سوژه خودش متولد مي شود.
نقاشي هم مي کنيد؟
زياد وقت نمي‌کنم، نقاشي کنم، بيشتر تمرکزم براي کشيدن کارتون است.
آيا تا به حال نمايشگاهي هم از آثار خود برگزار کرديد؟
الان که بيشتر در فضاي مجازي فعال هستم. چون راحت‌تر مي‌شود کار کرد و آثار خود را به نمايش گذاشت. برگزاري نمايشگاه در ايران، دنگ و فنگ زياد دارد.
در يک جمله بگوييدايده ها چه مفهومي را به مخاطب منتقل کند، چه مي گوييد؟
من وظيفه دارم اثري رو بکشم و وقتي سوژه‌اي را کار مي‌کنم مي‌بينم از گروه‌هاي مختلف؛ مطبوعاتي‌ها، سبلريتي‌ها، افراد عادي، مسوولين، همه اين سوژه را مي‌پسندند و کامنت‌هايي به من مي‌رسد مي فهمم که سوژه ام مورد اقبال بوده است.
در پايان اگر صحبتي داريد بفرماييد؟
خودم را نه جزو نقاش‌ها مي‌دانم، نه مجسمه سازها و نه تصويرگرها. وقتي سوژه‌اي مي‌يابم آنرا در ذهنم مي سازم و بعد آن را طراحی می‌کنم و دنبال اسم گذاشتن روي آن نيستم. هرجايي هم که فضايي براي ارائه کارم مهيا مي‌شود، ارائه مي‌کنم .حالا درقالب چاپ درمطبوعات باشد يا تصويردرفضاي مجازي و يا درقالب جشنواره يا هر فضاي ديگري. خوشحالم جزو خانواده کارتونيست ها هستم.