گپی با مخترع یک بازی کارتی با محوریت ادبیات فارسی
کـارت‌بـازی با شـعر
مجوز تولید بازیِ شعرآشنا را در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ثبت کرده است. بازی فکری که براساس اشعار ایرانی طراحی شده و دارایِ مجموعه‌های حافظ، خیام، دیوان شمس، مثنوی و ... است. این بازی قرار است به زودی و برای شروع در چند کافه بازی ارائه شود و به این ترتیب‌هاله کیانی اولین زن ایرانی‌ست که موفق به طراحی یک بازی فکریِ ایرانی شده‌ست.
هاله کیانی متولد ۱۳۶۱ است. دکترای زبان و ادبیات فارسی دارد. از سال ۹۶ تا ۱۴۰۰در دانشگاه شهید بهشتی تهران استاد ادبیات بوده و در حال حاضر در دانشگاه مازندران مشغول تدریس است. کیانی در حوزه‌ی کاری‌اش یعنی ادبیات فارسی، کاری کرده‌ست کارستان.
از بازی که به اسم شما ثبت شده بگویید و اینکه چه شد که این فکر به ذهنتان رسید و برای ثبتش چه مسیری رو طی کردید؟
درباره‌ی بازی شعر آشنا که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ثبت شده یک نوع بازی فکری هست بر پایه‌ی شعر که همانطور که در اساسنامه‌ی آن هم ارائه شد اقتباسی هست از یک بازی ژاپنی به نام کاروتا که از قرن ۱۷ میلادی تا امروز در ژاپن قدمت دارد و جالبه بدونید که در واقع ژاپن انجمن کاروتای ملی دارد و همچنین از سال ۲۰۱۲ تورنمنت جهانی برگزار میکند و این بازی را به عنوان صادرات فرهنگی خودش تبدیل کرده. ما دیدیم قدمت و غنای شعر ایران به علاو‌ه‌ی آهنگین بودن اشعارمون به اطمینان میشود گفت که در هیچ جای دنیا شعر با این گستردگی، آهنگین بودن و قدمت نداریم و مسلما برای این بازی به فکرم رسید که بر روی شعر فارسی انجام بدهیم. البته در این راه برخی از دانشجویان دکتری ادبیات دانشگاه مازندران، آقای دکتر‌هادی دِرود و خانم دکتر سارا کارگر با من همراه بودند و در بومی سازی این بازی به من ایده دادند و هم‌فکری داشتیم. در واقع سعی کردیم این بازی را متناسب با فرهنگ ایرانی و شعر پر آوازه ایرانی انجام بدهیم که بتوانیم از این طریق شعر را به زندگی مردم بیاوریم و بتوانیم نقشی در زنده نگه داشتن فرهنگ غنی و مطالعه ایران داشته باشیم. این بازی چند مجموعه دارد. معنای اشعار حافظ، خیام نیشابوری، شعر و غزل معاصر، از غزلیات شمس و مثنوی معنوی و مجموعه شاهنامه و چند مجموعه دیگر. در پشت کارت‌های شعر ما تم‌های مختلف قرار دادیم. مثلا مجموعه‌ی حافظ از شاهکارهای نگارگری ایرانی را دارد ، مجموعه‌ی خیام هنر ایران در عصر سلجوقی را دارد، مجموعه شعر نو تصاویر و نقاشی‌های معاصر ایرانی را دارد.تصویرسازی‌های معاصر ایرانی، مجموعه‌ی شاهنامه شامل شاهنامه نگاری از گذشته تا امروز را دارد. مجموعه‌ی غزلیات شمس نقاشیخط که یک هنر واقعاً درخشان هست به خصوص در سال‌های اخیر را دارد. به این ترتیب سعی کردیم علاوه برای اشاعه فرهنگی ادبی این مجموعه باعث آشنایی کاربرانش با هنر اصیل ایرانی و هنر نقاشی نگارگری شود. ضمن اینکه این بازی یک راوی دارد شعرها را روایت میکند. این شعرها در دستگاه‌های ایرانی خوانده میشوند و در واقع این بازی یک جور پرفورمنس از هنر موسیقی، نقاشی و شعر ایرانی. مسیری که طی کردیم برای ثبت و ارائه آن در کانون پرورش فکری که استقبال شد و درباره اجرای آن به ما پیشنهاداتی دادند یکی دوبار تغییراتی را ایجاد کردیم و کیفیتش بهتر شد و این باعث شد که با نسخه نهایی با کیفیت بیشتری ارائه شود ، و در نهایت مجوز طراحی و تولید گرفت.
این بازی برای چه رده سنی هست و هدفش تمرکز روی چه موضوعی‌ست؟ آیا این بازی نیازمند دانش ادبی بالایی‌ست؟
رده سنی این بازی چهار تا ۸۰ ساله هست. یعنی هر کسی که توانایی خواندن و نوشتن داشته باشد میتواند این بازی را انجام دهد.ما برای سالمندان عزیز مجموعه را به شکل درشت خط طراحی کردیم و با گروه‌مون به خانه‌های سالمندان میرویم که این بازی را آموزش بدهیم به این دلیل که این بازی در تقویت حافظه و جلوگیری از بیماری‌هایی مثل آلزایمر بسیار موثر است و ذهن را پویا نگه میدارد. هدف این بازی زنده نگهداشتن میراث ادبی ما ، گسترده کردن واژگان ادبی ما هست و چون به شکل یک پرفومنس برگزار میشود جذابیت و هیجان دارد. بازی‌های زیادی هستند که در کافه بازی‌ها وجود دارند، که اکثرا هم بازی‌های خارجی هستند که خب اگر با مخاطب ایرانی بتواند ارتباط برقرار کند خیلی هم خوب است. ولی چقدر خوبه که در کنارش یک بازی ایرانی هم که به شکل پرفومنس اجرا میشود و آدم‌ها را دور هم جمع میکند وجود داشته باشد. چند دقیقه جوان‌ها نوجوان‌ها را از گوشی موبایل راحت میکند باید فکر کنند به واژه‌ها به آهنگ شعر تا بتوانند شعر درست را تشخیص بدهند و این در واقع اهدافی است که این بازی روش تمرکز دارد. اینکه آیا این بازی نیازمند دانش ادبی بالایی هست یا خیر. اگر شما دانش ادبی بالایی داشته باشد زودتر در این بازی برنده می‌شوید. به خاطر اینکه اگر قافیه بلد باشید، ردیف و وزن شعر بدانید سریع‌تر از دوستان‌تون میتوانید کارتش را حدس بزنید اساسا رمز موفقیت در این بازی حفظ شعر هست و هر کسی که در واقع شعر بیشتری حفظ باشد در این بازی موفق‌تر است و خوب می دانیم که حفظ کردن شعر چقدر به غنای فرهنگی افراد و جامعه، حتی به نحوه بیان‌شون به نحوه تفکرشون و به تقویت حافظه شان میتواند کمک کند.
شما اولین نفری هستید که یک بازی ایرانی را به ثبت رسانده؟
فکر نمی‌کنم اولین نفری باشم که یک بازی ایرانی را به ثبت می‌رساند. چون در روزهایی که من به کانون به شورای نظارت بر اسباب‌بازی می رفتم افرادی بودند در حال ثبت کردن بازی ولی شاید در حوزه شعر و بازی کارتی دسته جمعی که میتواند دو نفره الی صدنفره برگزار شود. در مدارس، دبیرستان‌ها، کافه‌بازی‌ها دانشگاه‌ها و در فرهنگسراها این بازی را انجام داد. بازی که به این شکل باشه نداشتیم که ثبت شده باشد.اما قطعاً بازی ایرانی با موضوعات دیگر داریم.
نمی‌کنم اولین نفری باشم که یک بازی ایرانی را به ثبت می‌رساند .چون در روزهایی که من به کانون به شورای نظارت بر اسباب‌بازی می رفتم افرادی بودند در حال ثبت کردن بازی ولی شاید در حوزه شعر و بازی کارتی دسته جمعی که میتواند دو نفره الی صدنفره برگزار شود. در مدارس، دبیرستان ها، کافه بازی ها دانشگاه ها و در فرهنگسراها این بازی را انجام داد.بازی که به این شکل باشه نداشتیم که ثبت شده باشد.اما قطعاً بازی ایرانی با موضوعات دیگر داریم.
جایی نوشته بودید با معنی کردن نظم و نثر برای دانشجویان به شیوه‌ی ادبیات دوران دبیرستان مخالفید و این شیوه را برای تدریس ادبیات اشتباه می‌دانید. دلیلش چیست و برای دانشجویان خودتون با چه شیوه‌ای شعر و ادبیات را آموزش می‌دهید؟ بازی و سرگرمی چقدر برای آشنایی افراد با شاعران و اشعار ایرانی اثرگذار خواهد بود؟
مهمترین هدف ما از طراحی این بازی همین بود. همیشه گفته شده که ما مردم شعر دوستی هستیم اما واقعاً یک ایرانی همین ما ایرانی‌هایی که اغلب‌مون دیوان حافظ در خانه داریم و یا تعطیلات‌مون رو دوست داریم به دیدن حافظ در حافظیه شیراز برویم، دیدار مولوی به مزار خیام نیشابوری میرویم، کتابهای شعری را نگه می‌داریم. واقعاً اگر یک پژوهش انجام بدهیم ببینیم که هر یک از ما ایرانی‌ها اگر رشته ادبیات نخونده باشد، افراد معمولی تحصیلکرده و تحصیل نکرده چند بیت شعر حفظیم؟ ببینید حفظ کردن شعر و خواندن مستمر شعر در واقع نوعی تعامل با ادبیات و در نتیجه تعامل با میراث فرهنگی ماست و هیچ چیزی مثل تعامل مستقیم با ادبیات نمیتواند فرهنگ ما را زنده نگه دارد و غنا ببخشد. وقتی شما شعر زیادی از حافظ و سعدی و مولانا و شاهنامه فردوسی حفظ هستید دیگر نمیتوانید هر ترانه ای را از یک خواننده بپذیرید. چون عیار ادبی شما بالا میرود، هر شعری به نظر شما زیبا نمیاد چون شما شعر خوب زیاد بلد هستید. شعر خوب زیاد خوندید، دایره لغات شما و فن بیان شما افزایش پیدا میکند.