هدی رضوانی پور: یک سال است با شیوع کرونا زندگی‌مان عجین شده. حالا عادت کرده ایم به حضور یک عنصر اضافی در خانه‌های‌مان به اسم کرونا. روزهای اول که این ویروس کوچک اما پر حاشیه در کشور شایع شده بود صحبت‌های زیادی رواج پیدا کرد مبنی بر اینکه اگر به سراغ داروهای گیاهی بروید ‌می‌توانید بدن را در برابر ابتلا به کرونا واکسینه کرده و ایمنی بدن را تامین کنید. مردم هم با شنیدن این صحبت‌ها به سراغ عطاری‌ها رفته و به دنبال تامین مواد گیاهی برای حفظ ایمنی بدن خود بودند. چنانکه این امر تبدیل به یک روال عادی شد و از ابتدای شیوع کرونا تا الان خیلی‌ها استفاده از داروهای گیاهی را جزو برنامه روزانه خود قرار داده اند.

بازار داغ دوای سرماخوردگی، گل گاوزبان، بابونه و آویشن
یکی از عطاری‌های سطح شهر ‌می‌گوید: مردم برای دریافت داروهای گیاهی مراجعه بیشتری در زمان کرونا دارند. خیلی‌ها بر این باور هستند که داروهای گیاهی می‌تواند آن‌ها را از ابتلا به کرونا دور نگه دارد. معمولاً مشتری‌هایی که به من مراجعه ‌می‌کنند دوای سرماخوردگی، گل گاوزبان، بابونه و آویشن می‌برند. این ۴ قلم جزو بیشترین داروهای گیاهی است که در مدت کرونا فروخته ام. از او می‌پرسم بعضی از عطاری‌ها در دوران کرونا اقدام به ساخت داروهای گیاهی دست ساز به صورت ترکیبی کرده‌اند؛ آیا شما هم از این داروها به مشتری‌ها ‌می‌دهید؟ پاسخ می‌دهد: نه. خوشبختانه من کاری به ترکیب داروهای گیاهی ندارم. هر دارویی که در طبیعت وجود داشته باشد را ‌می‌آورم و به مشتری ‌می‌فروشم. همان طور که گفتم در دوران کرونا دوای سرماخوردگی، گل گاوزبان، بابونه و آویشن جزو داروهایی بود که مردم بیشترین مصرف را داشتند. داروهای دست ساز معلوم نیست داخل‌شان چی هست؟ ممکن است مردم مصرف کنند و عواقب داشته باشد. آن وقت باید جواب خدا را هم بدهیم.
مصرف داروی گیاهی در کرونا زیاد شده
یکی دیگر از عطاری‌های سطح شهر که مشتری‌های زیادی هم دارد در خصوص رواج مصرف داروهای گیاهی توسط مردم ‌می‌گوید: معمولاً مردم قدی‌می‌و محلی بر این باور بودند که داروهای گیاهی ‌می‌تواند در درمان خیلی از بیماری‌ها موثر باشد. کرونا هم که آمد اینطور شایع شد که این همه داروهای گیاهی برای حفظ سیستم ایمنی بدن موثر هستند. بنابراین همانطور که مردم برای حفاظت خود از کرونا به هر چیز دیگری چنگ ‌می‌زدند، به سراغ داروهای گیاهی هم آمدند و مصرف آن‌ها افزایش پیدا کرد. البته ناگفته نماند که مصرف بی‌رویه داروهای گیاهی هم ‌می‌تواند مثل مصرف داروهای شیمیایی خطرناک باشد. وی در پاسخ به این سوال که آیا مصرف مداوم این داروهای گیاهی می‌تواند از کارایی آن‌ها کم کند یا نه؟ می‌گوید: بله. هر چیزی که در مصرف آن افراط و تفریط بشود بی اثر ‌می‌شود. شما مثلاً فکر کنید ۲ ماه به طور مرتب آویشن مصرف کنید، خب بعد از دو ماه دیگر آویشن تاثیر خودش را در بدن شما از دست ‌می‌دهد. ولی متاسفانه فرهنگ مردم ما طوری است که اگر بگویند فلان چیز برای فلان درد خوب است دیگر امان نمی‌دهند و به طور افراطی از آن مصرف می‌کنند. این فروشنده عطاری هم اشاره می‌کند که در زمان کرونا به سراغ ساخت داروهای ترکیبی و دست ساز نرفته و ‌می‌گوید: حقیقتش من از ترکیب این داروهای گیاهی با هم چیزی سر در ن‌می‌آورم. دانش و اطلاعات ما در خصوص مصرف این داروهای گیاهی در حد همان اطلاعات پدران‌مان است که مثلاً می‌دانستند آویشن برای رفع دل درد خوب است، یا گل گاوزبان اعصاب را آرام می‌کند. در همین حد هم به مشتری می‌گویم که اگر خودش مایل بود از این داروهای گیاهی مصرف کند و گرنه چون نمی‌دانم نتیجه داروهای ترکیبی گیاهی چه ‌می‌شود هیچ وقت سراغ ساختن این داروها نرفتم. مردم هم به نظرم نباید بروند چون نمی‌دانند داخل آن‌ها چی هست و ممکن است به خودشان ضربه بزنند.
جنبه روانی تفکر درمان کرونا با داروی گیاهی
پزشک متخصص داخلی: تاثیر داروهای گیاهی ثابت شده نیست، امین ایران‌نژاد متخصص داخلی، در خصوص تاثیر داروهای گیاهی برای درمان کرونا ‌می‌گوید: تاثیر داروهای گیاهی چیز ثابت شده ای نیست چون میزان مصرف مشخصی ندارد و هر کس بر اساس مقیاس خودش به سراغ مصرف آن‌ها می‌رود. هیچ پایه علمی‌ندارد که بگوییم این داروهای گیاهی نقش پیشگیری در کرونا دارند حتی برخی موارد مصرف آن‌ها می‌تواند خطرناک باشد چون آنزیم‌های کبد را به هم ‌می‌ریزند و سیستم ایمنی را دچار نوسان ‌می‌کنند و در برخی از موارد هم این داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی که بیمار مصرف ‌می‌کند تداخل پیدا می‌کنند و ممکن است روند درمان بیمار را کندتر کنند. کما اینکه مواردی را از این دست داشتیم که دچار تداخل دارویی شده‌اند. بنابراین از نظر علمی، ‌نه ‌می‌توان مصرف داروهای گیاهی را صددرصد رد کرد و نه می‌توان آن را صد درصد تایید کرد. در حد وسط مردم می‌توانند از آن‌ها مصرف کنند. وی به یک معضل بسیار مهم در این حوزه اشاره کرده و ‌می‌گوید: متاسفانه بعضی از عطاری‌ها اقدام به ساخت داروهای گیاهی ترکیبی می‌کنند و با نظر خودشان به مشتری ‌می‌دهند. کار بسیار اشتباهی است و بیشتر جنبه بازاریابی و تبلیغاتی و اقتصادی دارد. برای این اقدام باید یک مطالعه علمی‌صورت بگیرد نه اینکه یکی دو نفر این داروها را مصرف کنند و بگویند خوب شدیم و بقیه هم از آن‌ها پیروی کنند. در واقع ‌می‌توان گفت تاثیرگذاری داروهای گیاهی برای کرونا قطعی نیست. این متخصص داخلی تاکید ‌می‌کند: می‌توان گفت تاثیرگذاری داروهای گیاهی برای کرونا بیشتر جنبه تلقین و روانی دارد. مثل این است که بگویند آب بخورید و خوب بشوید و فردی به دنبال این توصیه، آب مصرف کند و فکر کند واقعا خوب شده است. اینها همه تلقین ذهنی است. برای ساخت داروی گیاهی باید دوز توکسیک آن مشخص شود. حداقل (دوز سمی) و حداکثر (دوز موثر) دارو مشخص شود و بر اساس آن یک داروی گیاهی ساخته شود.
برای افراد مختلف هم امتحان شود. اما متاسفانه برخی عطاری‌ها خود را پزشک سنتی فرض می‌کنند و اقدام به این کار ‌می‌کنند. این امر تبدیل به آفت پزشکی در سیرجان شده. ایران نژاد از مردم می‌خواهد در مصرف داروهای گیاهی تعادل را رعایت کنند و تصریح می‌کند: مصرف این دارو‌های گیاهی با هدف درمان کرونا مثل همان شایعه ای است که پخش شد و گفتند مصرف مواد مخدر از ابتلا به کرونا جلوگیری ‌می‌کند و نتیجه‌اش هم شد افزایش آمار بیماران معتاد کرونایی. مردم اگر می‌خواهند داروی گیاهی مصرف کنند با مقدار کم و نه به صورت متوالی آن را مصرف کنند تا به کبدشان آسیب نرسد. برای کرونا هیچ پیشگیری قطعی وجود ندارد؛ نه از نظر داروی گیاهی و نه از نظر داروی شیمیایی.
بر اساس تجارب ثبت شده، آنچه مشخص است توجه بیش از حد مردم به شایعاتی است که در بازار کرونا داغ شده است. شایعاتی هم برای درمان کرونا و هم برای پیشگیری از آن. روی آوردن به مصرف بیش از اندازه داروهای گیاهی، مصرف مواد مخدر، مصرف الکل ضد عفونی کننده به عنوان الکل خوراکی برای ضدعفونی کردن اعضای داخلی بدن و بسیاری از این شایعات از جمله حرف‌هایی بودند که طی یک سال گذشته به دنبال شیوع کرونا شنیده شد و متاسفانه عده‌ای به دنبال آن‌ها رفته و حتی بر اثر آن جان خود را از دست داده اند. آنچه مهم است رعایت افراط و تفریط در هر کاری‌ست. داروهای گیاهی شاید بصورت محدود بتوانند نتایج اثربخشی در سلامتی بدن انسان داشته باشند. اما مصرف بی رویه آن‌ها می‌تواند به یک ماده مخرب تر تبدیل شده و حتی به بدن ضربه نیز بزند. بنابراین بایستی ابتدا دانش و آگاهی لازم پیرامون خواص هر یک از داروهای گیاهی را کسب و سپس به دنبال استفاده از آن‌ها برای تأثیر محدود و موقت رفت.