نتیجهی اقدام شهرداری به جمعآوری مخازن زباله از سطح شهر:
به امید ساماندهی زبالهها
وجود مخازن زباله در برخی مناطق شهر، چهرهی بسیار نازیبایی را ایجاد کرده بود. علاوه بر سرازیر شدن شیرابهها، پخش شدن زبالهها در اطراف مخازن، وجود کودکانی بود که تا کمر در این مخازن خم میشدند و به دنبال زبالههای قابل بازیافت بودند. بنابراین تصمیم شهرداری بر این شد که مخازن از سطح شهر، جمع آوری شوند. اقدام پسندیدهای که علیرغم نصب بنرهایی توسط شهرداری که از بیرون گذاشتن زباله در زمانی غیر از زمان تعیین شده خودداری شود، باز شاهد انباشت پلاستیک زبالههایی توسط برخی از همشهریانی هستیم که از بیرون گذاشتن زبالهها سر ساعت تعیین شده جا ماندهاند، و نمی دانند که برای حفظ حقوق شهروندی باید تا نوبت بعدی جمع آوری زباله صبر و زبالهها را سرکوچهها نگذارند.
تفکیک زباله باید جدیتر اجرا شود
این نکته را باید مورد توجه قرار داد که با توجه به این که جمعیت مناطق شهری روزبهروز در حال افزایش است و نتیجهاش تولید مقدار زیاد زبالههای شهری که بزرگترین گروه پسماندها را تشکیل میدهند، بنابراین آلودگی محیط زیست و در معرض خطر قرار گرفتن سلامت انسانها و موجودات زنده را در پی دارد. در حال حاضر تولید زباله سرعتی چند برابر تجزیه آنها دارد. اگر مدیریت زبالهها به درستی انجام نشود از بین رفتن منابع طبیعی، آلودگی محیط زیست، شیوع انواع بیماریها و عفونتها و مرگ موجودات زنده از پیامدهای تولید روزافزون زباله خواهد بود. مدیریت و کنترل زبالهها صرفاً وظیفه دولت و شهرداریها نیست و مردم عادی نیز نقش مهم و موثری در این زمینه دارند، در نتیجه آگاهی از مدیریت پسماند و شناخت انواع زبالهها و چگونگی کاهش میزان زباله از جمله موضوعاتیست که هر شهروند باید از آن مطلع باشد. بنابراین کاهش تولید، تفکیک و در نهایت دفع مناسب زباله میتواند کمک شایانی داشته باشد.
زیر ساختها را باید آماده کرد
نظر یک کارشناس و برنامهریز شهری را در این رابطه جویا شدیم. صالحه حسینی در پاسخ گفت: «زباله گردی پدیده ای است که طی چند سال اخیر بیش از پیش در سطح شهرها دیده میشود و گاهی انسان افرادی را میبیند که تا کمر درمخزن زباله خم شدهاند وانسان از دیدن این صحنهها متاثر میگردد. و اما این پدیده از کجا نشات میگیرد و برای کاهش آن چه باید کرد؟
شاید درصد بسیار کمی از این افرادی که به زباله گردی مشغول هستند افراد بسیار فقیری باشند که از روی ناچاری این اقدام را انجام میدهند و متاسفانه بخش زیادی از این افراد به نوعی در قالب یک کار سازماندهی شده در این حوزه فعالیت میکنند. که نبود اشتغال مناسب و وضعیت اقتصادی در این پدیده بی تاثیر نیست. البته نبود زیر ساختهای لازم در مدیریت پسماند زمینه را برای پدیده زباله گردی فراهم نموده است. زبالهگردی متاسفانه جایگزین غیراصولی بخشی از مراحل مدیریت پسماند یعنی تفکیک از مبدا شده است. زبالهگردی متاسفانه کم کم به یک چالش بهداشتی و معضل اجتماعی تبدیل میشود.
در گذشته زبالهها از درب منزل راس ساعت 9 جمع آوری میشد اما با آمدن سطلهای زباله، بسیاری از افراد این قانون را زیر پا گذاشته و هر زمان که از کنار مخازن زباله رد میشویم آنها را پر از زباله میبینیم اما جمع آوری یکباره مخازن زباله به نوعی باعث سردر گمی شهروندان شده است. و در سطح شهر خصوصا مجتمعهای آپارتمانی تجمع زبالهها را هنوز میبینیم حتی با اینکه مخزن جمع آوری شده است و هچنین گذاشتن زباله بر روی صندوق عقب اتومبیل پدیده ای جدید است که هر روز در سطح شهر شاهد آن هستیم .
اولین قدم این است که باید کار فرهنگی و آموزش تفکیک زباله از مبدا را شروع کنیم. همچنین باید با آموزش خانوادهها میزان تولید زباله را کم کنیم. متاسفانه هم اکنون میزان تولید زباله در ایران بسیار بالا هست.
گردش مالی بالای صنعت زباله در دنیا باعث حضور مافیا در این حوزه شده است. که با همکاری بین شهرداری و نیروی انتظامی میتوان پاتوق جمع آوری محلی این ضایعات و مواد بازیافتی را شناسایی و این مافیا را از بین برد. همچنین باید برای تفکیک زباله از مبدا بستههای تشویقی و تخفیفهای عوارضی را در نظر گرفت تا مردم در این زمینه تشویق و با انگیزه بیشتری کار تفکیک را انجام دهند. توسعه کارگاهها و کارخانجات کمپوست و تبدیل زباله به کود و دیگر فرآوردههای آن. »
مخازن زباله، معضل بودند
سازمان مدیریت پسماند شهرداری سیرجان هم درصدد این کار برآمده و نظر رضایی، مدیر این سازمان در رابطه با جمع آوری مخازن زباله و اینکه آیا جایگزینی برای این مخازن وجود دارد یا خیر، چنین است:
«نیاز به مخازن زباله دیگر در شهر نیست. چرا که سه روز در هفته از ساعت 9 شب به بعد، پلاستیک زبالههایی که مقابل منازل شهروندان گذاشته شده جمع آوری میشوند. و اگر شهروندان به این اصل پایبند باشند دیگر نیازی به مخزن زباله نخواهد بود.چرا که وجود این مخازن تبدیل به یک معضل شده بود. وجود این مخازن برای خود مردم هم تبدیل به معضلی شده بود، علاوه بر بوی نامطبوعی که اطراف این مخازن به مشام میرسید، سرازیر شدن شیرابهها و وجود حشرات و حیوانات موذی و سگ و گربهها هم آزاردهنده بود و حتا پاتوقی برای زبالهگردها هم بود. پلاستیک زبالهها را پاره میکردند و کل زباله روی زمین پخش میشد که هم زحمت نیروهای شهرداری را دوچندان میکرد و هم چرخ این مخزنها خراب و هم چهرهی بسیار ناپسندی را ایجاد کرده بود. بنابراین تصمیم به جمعآوری این مخازن از سطح شهر گرفته شد و مردم میباید زبالههای خود را در روز و ساعات مشخص بیرون از منزل بگذارند و نیروهای شهرداری موظف هستند که این زبالهها را جمعآوری کنند که در صورت جمع آوری نشدن میتوانند با شماره 137 تماس و محل مورد نظر را گزارش دهند تا در اسرع وقت جمع آوری شوند.»
بنرهایی برای فرهنگ سازی
مدیریت پسماند شهرداری ادامه داد: «البته جهت اطلاع رسانی شهروندان بنرهایی در سطح شهر و جاهایی که محل انباشت زبالهها بود نصب کردیم تا فرهنگسازی شود که هیچ زبالهای خارج از وقت اعلام شده جایی از شهر دیده نشوند. و تا 10 روز آینده باز اقداماتی جهت فرهنگسازی بیشتر انجام خواهد شد.»
راه اندازی کارخانه بازیافت زباله تا ماههای آینده در سیرجان
رضایی در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون شهرداری پیمانکاری برای جمعآوری یا سامان دادن زبالههای خشک در شهرستان داشته است؟ گفت: «بله قبل از این پیمانکاری برای جمع آوری پسماند خشک وجود داشت که متاسفانه به دلیل نبودن کارخانه در شهرستان و جمعآوری پسماند توسط دورهگردها، نتوانست پاسخگوی هزینههای کرایه و تعمیر ماشینآلات، پرداخت حقوق نیروها، و حتا مبلغ قرارداد با شهرداری و سایر هزینهها را بپردازد، بنابراین این شرکت بسته شد. ولی اکنون برنامههایی برای زبالههای خشک در نظر داریم و با راهاندازی کارخانه ای برای بازیافت زبالههای خشک و راه اندازی طرح MRF هستیم که زمین مورد نظر آن، مشخص و تا مرحله ی ساخت سوله و اتاق نگهبان پیش رفته است که امیدواریم تا یک ماه آینده کار ساخت آن انجام و سپس مرحله ی جذب سرمایه گذار را خواهیم پیمود.
البته مدتیست که جهت تفکیک زبالههای خشک، سطلهای طرح تفکیک در نظر گرفته شده که چندین مخزن مخصوص بنا به درخواست افراد یا موسسات و یا بنا به صلاحدید خودمان در چندین منطقه از شهر گذاشته شده است که شهروندان میتوانند در این مخازن زبالههای خشک را تفکیک شده بگذارند و یا حتا در پلاستیک زبالهی جداگانه درب منزل هم بگذارند جمع آوری خواهند شد که با راه اندازی این کارخانه زبالههای خشک در شهرستان سامان داده میشوند.»
کارگاههای انبار پسماند خشک پلمپ خواهند شد
رضایی در رابطه با کارگاههایی که محل جمعآوری و انباشت زبالههای خشک بود، افزود: «بر اساس قانون به کارگاههایی که محل انبار پسماند خشک بود، از طرف اماکن مهلت سه روزه ای داده شده که صاحبان آن، این کارگاهها را ببندند و اگر پس از این مهلت، کارگاهی باز ماند، این کارگاه پلمب خواهد شد.»
رضایی این نوید را به ساکنین ناحیه 1 داد: «مدتیست که در ناحیه 2 پیمانکار موظف به تنظیف کلیه کوچههایی که آسفالت و قابل رفت و روب هستند، شده است. اما این نوید را به ساکنین ناحیه 1 میدهیم که تا 20 روز آینده شاهد تنظیف کلیه کوچههای قابل رُفت و روب در این ناحیه هم خواهیم بود.»
بازیافت زباله، ایجاد اشتغال، کاهش آلودگی
توجه به طبیعت به خصوص مناطق بکر و رعایت موارد و اصول بهداشتی جزو اقدامات اساسی جهت حفظ محیط زیست میباشد یکی از مزیتهای اصلی بازیافت زباله، مربوط به کاهش محیطهای آلوده به زباله میباشد. وقتی عملیات بازیافت زباله صورت بگیرد، محلهای کمتری آلوده خواهند شد. علاوه براین، بازیافت زباله نیاز به منابع انسانی دارد. در نتیجه باعث میشود که بسیاری از افراد بتوانند در این حوزه مشغول به کار شده و باعث گسترش مشاغل و کسب درآمد میشود. البته نیاز به برنامه ریزی و کارشناسی دارد که تفکیک زباله باز توسط ماشینهای دورهگرد و مواردی مشابه این صورت نگیرد بلکه زبالهها از درب منازل تفکیک و تحویل نیروهای شهرداری داده و از آنجا راهی کارخانه شوند.