ساده انگاریست فکر کنیم با انتقال آب، مشکل حل میشود
مدیریت منابع آب به یکی از پیچیدهترین مسایل حال حاضر ایران و جهان تبدیل شده است. حل این مساله پیچیده و چندوجهی نیازمند درک دقیق آن و ارائه راهکارهایی است که متضمن حقوق همه ذینفعان باشد و مشارکت آنان را نادیده نگیرد. از نظر محمد فاضلی، جامعهشناس و مدیر پیشین مرکز امور اجتماعی آب و انرژی وزارت نیرو، همکاری و مشارکت در مدیریت منابع آب ۶ پیششرط اساسی دارد. فاضلی در همایش اقتصاد آب که اخیرا در اتاق بازرگانی ایران ارائه شده، درباره این پیششرطها گفت: برآورد سازمان ملل این است که برای غلبه کردن بر چالش آب و بهبود مدیریت آب در جهان باید اقدامات شتابانتری انجام شود و با وضع موجود پیش رویمان، بحران آب تشدید خواهد شد. برای کشوری مانند ایران که شاید در بین تمام کشورهای جهان استثناییترین وضعیت را از نظر منابع آب دارد، ضرورت این تغییرات پرشتاب بیش از سایر کشورها احساس میشود.
به عبارت دیگر سازمان ملل به دنبال آن است که از طریق همکاری و مشارکت در مساله آب، تغییرات شتابانتر و پرسرعتتری در راستای بهبود وضعیت آب در جهان رخ دهد. سوال مهم این است که این همکاری و مشارکت چگونه ممکن است؟
برای درک مساله همکاری و مشارکت در مورد آب، باید توجه کنیم که موضوع مدیریت منابع آب یک موضوع چندبخشی و میانرشتهای است. بخشهای شرب، بهداشت، صنعت و کشاورزی در این موضوع درگیر هستند و از سوی دیگر محیط زیست نیز مطرح است. علاوه بر این گروههای مختلفی از سطح حکومت، مردم، صاحبان صنایع تا کشاورزان و هر کسی که با مسئله آب درگیر است باید با یکدیگر همکاری کنند.
این جامعهشناس گوشه چشمی به امکان ایجاد تنشهای اجتماعی پیرامون حقآبه در آینده دارد و با اشاره به اینکه در حل مسئله آب در ایران هم حاکمیت و هم مصرف کنندگان نفع دارند، بر ضرورت رویکردهای بلند مدت و نگاه و برنامه ی مدونی که موقتی نباشد، تاکید داشت: سادهانگارانه است که فکر کنیم با انتقال آب از یک نقطه به یک نقطه دیگر مساله آب حل میشود. یا حتی اگر مساله را تعریف نکنیم و بدون توجه به پیچیدگی مساله و ابعاد مختلف آن به سراغ راهحلهایی برویم که در اختیار بعضی افراد است و این افراد تلاش میکنند از طریق فروش این راهحلها (مثل انتقال آب یا شیرینسازی آب دریا) کسب منفعت کنند، قادر به حل بحران آب نخواهیم بود. نکته بسیار مهم این است که ما به شدت تحت فشار زمان قرار داریم. گذشته ۵۰-۶۰ سال پیشین ما در مدیریت منابع آب امروزه ما را به شدت تحت فشار زمانی قرار داده است و علیرغم این فشار زمانی باید پیچیده و در چارچوبی روشن به مسئله آب نگاه کنیم.