گزارشی از نحوه ی برخورد با عطاری های متخلف و راه حل هایی برای پیشگیری از این تخلفات:
طبـابت پرماجـرای عطـاریها
سالهاست که برای برخی از شهروندان، دومین مرجع درمان بعد از پزشک متخصص، عطاریها شدهاند. عطاری هایی که نقشی کمرنگتر از پزشک برای برخی شهروندان ندارند. مراجعهی مکرر و بدون پرداخت ویزیت و استفاده از داروهایی که به اعتقاد مراجعه کنندگان، «اگر درمان نمی شویم، حداقل، عوارض جانبی بر روی بدن ندارند، چون گیاهی هستند و عوارض داروهای شیمیایی را در برندارند.»
همین باور، دلیل بر این شده که روز به روز، بر تعداد عطاریهای شهر، قارچوار افزوده شود و حتا برخی از این عطاریها برای جذب بیشتر مشتری، دست به آماده کردن داروهایی جهت لاغری، چاقی، ترک اعتیاد و هر آنچه که نیازِ روزِ جامعه باشد یا به تعبیری، مد باشد، می زنند تا روزگار بگذرانند و به شهرتی برسند.
اما علاوه بر موضوع استقبال از عطاریها، هستند افرادی که به دلیل استفاده از داروهای گیاهی، دچار نارساییهای گشتهاند که مدتها برای درمان آن، به پزشکانِ این شهر و آن شهر مراجعه کردهاند اما برای برخی حتا، راه درمانی پیدا نشده و همچنان درگیر آنند.
یکی از شهرندان که به مدت 9 ماه است که پس از مراجعه به عطاری ها و استعمال داروهای گیاهی تجویز شده، دچار حساسیت پوستی شده و تاکنون راه درمانی برای آن پیدا نشده، میگوید: «پس از مراجعه به یکی از عطاری های شهر، و از روی رنگ چشم و زبان، به من گفت: که کبد چرب دارید و یک سری مشکلات دیگر، که پس از استفاده از داروهای گیاهی که تجویز کرده بود، کم کم بر روی پوستم، علایم حساسیتی چون کهیر، پدیدار شد، این علایم روز به روز بزرگتر و باعث ایجاد خارش شدید شدند. هر چه از داروهای گیاهی چون ختمی و .... استفاده کردم جواب نداد و متوسل به پزشک شدم، داروهای پزشکان سیرجان هم جواب نداد برای درمان به کرمان و پس از آن به یزد مراجعه کردم اما هنوز این علایم و دلیل ایجاد آن حتا پس از انجام آزمایشات مختلف مشخص نشده و امان من را بریده. چه اشتباهی کردم که تن سالم خود را اینگونه بیمار کردم.»
یکی دیگر از همشهریان که شدیدا شیفتهی لاغریست میگوید: «به من گفتند که فلان عطاری داروهایی جهت لاغری تجویز میکند به طوری که در هفته 3 الی 4 کیلو لاغر می شوید. من هم که تمام راههای لاغری را طی کردم و نتیجهی اساسی نگرفتم، این ریسک را کردم و داروها را که قیمت بالایی هم داشتند، خریدم. داروهایی که علاوه بر وابستگی، باعث پرخاشگری و معده درد شدید در من شدند. به پیشنهاد دوستانم تصمیم گرفتم که این داروها را به آزمایشگاه ببرم و پس از آن مشخص شد که حاوی مقداری از داروهای غیرمجاز هستند که باعث آسیب به تن و روح من شدند. حالا با رسوایی باید به دنبال درمان دردم باشم.»
از این قبیل موارد بسیار در بین همشهریان دیده و شنیده میشود، اما سوال اینجاست که درمان با داروهای گیاهی بهتر است یا داروهای شیمیایی. سوالی که هر شهروند جوابی می دهد و نمی توان تحمیلی بر افراد انجام داد مگر این که در این زمینه فرهنگسازیهایی صورت گیرد و شهروندان به درستی، راهِ درمانِ بیماری خود را پیدا کنند.
با دو عطاری متخلف، برخورد قانونی صورت گرفته
در همین رابطه با رییس سازمان غذا و دارو گفتگو کردیم. شهدادی در رابطه با برخورد با عطاریهای متخلف چنین گفت: «طی هفتهی گذشته با دو تا از عطاریهای متخلف برخورد و پلمب گردیدند و در مرحلهی سیر مراحل قانونی هستند.
حتا یکی از عطاریهای سطح شهر، طی گزارشی که رسیده، اقدام به حجامت کرده بود که در دستور کار قرار گرفت و به مقامات درمان ارجاع داده شد. چرا که عطاریها، حق هیچ گونه تجویز دارویی و مداخله در درمان را ندارند و در صورت مشاهده، گشتهای فعال شده با هماهنگی اماکن و اداره سمت و اتاق اصناف ورود خواهند کرد. حتا برخی از عطاریها فاقد مجوز هستند که سریع به اداره اصناف اطلاع داده میشود چون صنفی هستند. این در رابطه با بحث مجوز. اما در رابطه با این تخلف که دارویی درمانی تجویزکنند، دخالت در امر درمان انجام شده، به کمیسیون ماده 11 و معاون درمان ارجاع که باید بینیم تصمیم کمییسیون چه خواهد بود.
در صورت مشاهده داروهای مضر، خارج از برنامه برخورد می شود
شهدادی در پاسخ به این سوال که ، اما این موضوع عرف شده که شهروندان پس از مراجعه به عطاریها، بیماری را شرح می دهند و خواستار ارایه دارویی برای درمان آن هستند، گفت: «متاسفانه سواد رسانهای برخی از شهروندان پایین است، در صورتی که در این زمینه باید ببینند چه راههای درمانی توسط پزشک وجود دارد. اما پس از این که به عطاری مراجعه کردند عطاریها به هیچ عنوان حق ارایه هیچ گونه مشاورهای ندارند فقط میتوانند در زمینه داروهای گیاهی و عرقیجات فعالیت داشته باشند و حق هیچ گونه تجویز داروی چاقی، لاغری، سقط جنین و... ندارند. زیرا کاملا با مجوزی که دارند منافات دارد. باید فرهنگ سازی شود در این زمینه که مردم باید به کجا مراجعه کنند و چه خدماتی دریافت نمایند.
رییس سازمان غذا و دارو در رابطه با این سوال که؛ داروهایی گیاهی هستند که در عطاری ها که پودر شدنده و آماده هستند و محتویات آن هم مشخص نیست، گفت: «در این زمینه باید چه کرد؟ چنین موارد نداریم، اما وقتی که قرص یا کپسولی ارایه می شود، سامانه ای وجود دارد به نام لینگ، می فرستیم به ان سامانه و آزمایشگاه مرجع در کرمان، محتویات آن قرص بررسی و به ما اعلام می شود که محتوایش چیست؟ و این که آیا حیات انسان را به خطر می اندازد، و برای سلامت افراد مضر است یا خیر، اگر چنین مواردی دیده شود با دادستان هماهنگ شده و صد در صد خارج از برنامه، با آن ها برخورد می کنیم و کیفری برای آنها در نظر گرفته می شود. و خارج از برنامه دستور آن داده می شود.
طب سنتی و مکمل هایی که در عطاری ها مجازند
شهدادی در رابطه با این که آیا راه حلی یا کلاس های آموزشی برای عطاری ها در نظر گرفته شده است؟ گفت: «در این زمینه در صدد راه انداختن بحث های آموزشی هستیم. در سیرجان حدود 99 مرکز عطاری شناسایی شده است عطاری و بعضی بدون مجوز هستند و متاسفانه هر کسی از هر کجا می ماند عطاری می زند که لزوم ورود اتاق اصناف را می طلبد که مجوز به این موارد داده نشود. البته گشت های مشترک اماکن است و تنها علوم پزشکی نیست اگر این موازی کاری ها انجام نشود به راحتی حل می شود. در حال شناسایی این موارد هستیم و نظارت داریم. که بروشورهایی تهیه خواهیم کرد و همه مربوط به بحث نظارتی است.
کلاس هایی خواهیم گذاشت و هر روز بازدید داریم یا اگر گزارشی هم برسد به قید فوریت بررسی و رسیدگی خواهد شد.
کلاسها در رابطه با آشنایی راه و روش کار را مشخص می کنند نامه ای ارسال شده که از سازمان غذا و داروی کشور در قسمت طب سنتی و مکمل ها به ما اعلام کنند که در چه زمینه ای می توانیم برای عطاری ها کلاس باز آموزی بگذاریم و آن ها را مدیریت کنیم. ما هم به سهم خودمان ورود می کنیم و در دستور کارما است حتا آرایشی و بهداشتیها که خلاف قوانین و ضوابط عمل کنند، برخورد خواهیم کرد.
کلاس آموزشی برای عطاری ها جواب خواهد داد
به هر صورت منتظر خواهیم ماند که آیا به این عطاری های شهر که به خود اجازه ی تجویز دارو می دهند، سامان داده می شود و آیا کلاس های آموزشی که در این زمینه برگزار خواهد شد، مثمر ثمر خواهد بود یا خیر؟