برنامه فرماندار سیرجان برای تغییر ترکیب جمعیت شهر چیست؟
تلنگـری به مسـوولان شهـر
«پسین جمعه‌ی هفته‌ی پیش رفته بودم اول خیابان وحید در ابتدای نواب، کفشهایم را بدهم کفاشی درست کند. هر طرف که سر می‌گرداندم، جمعی از اتباع کشور افغانستان بودند که داشتند اوقات بی‌کاری خود را در روز جمعه به پیاده‌روی یا محفل جمعی می‌گذراندند! ریش‌های بلند طالبانی و شلوارهای چین‌دارشان طوری توی ذوق می‌زد که یک لحظه فکر می‌کردی اینجا سیرجان نیست و کابل است!»
این پیام یکی از همشهریان سیرجانی‌ست به نگارنده.
یکی از بازاریان سیرجان نیز در همین باره خطاب به ما نوشته: «جمعیت افغان‌ها خیلی زیاد شده معلومه که خیلی‌هاشان جدید آمدن. حتا قیافه و لباس شان هم با موج‌های قبلی مهاجرت فرق دارد! مسوولان حواس شان هست؟ این مسائل مشکلاتی ایجاد نکند پس فردا؟»
این‌ها بخشی از دغدغه‌های مردم سیرجان است نسبت به تغییرات در ترکیب جمعیتی شهر سیرجان و نگرانی برای آینده. نگرانی‌هایی که برخلاف برخی ادعاها و اداها روشنفکری این روزها چندان ربطی به نژادپرستی ندارد.
افغان‌ها که نژادشان با نژاد ایرانی‌ها فرق ندارد. حتا اگر پشتو زبان نباشند، زبان مادری‌‌شان هم با ما یکی است. بیشتر نگرانی شهروندان برای آثار سوء فرهنگی و اجتماعی این تغییر یکباره در ترکیب جمعیت است. به هرحال گرچه افغانستان روزگاری جزیی از ایران بوده اما دویست سال جدایی خودش کافی‌ست تا تفاوت چشمگیری میان سبک زندگی و آداب و رسوم و از همه مهمتر اعتقادات مردم افغانستان با ایران پدید آورده باشد.
این تفاوت چشمگیر می‌تواند دردسرساز هم بشود چنانچه به طور سنتی نیز ایران در هر شهر مرزی که تفاوت مذهبی و فرهنگی پررنگ است، با چالش‌هایی روبروست.
بنابراین شاید بسیاری از کسانی که پشت ژست روشنفکری مخالفت با نژادپرستی پنهان می‌شوند، در واقعیت دارند از نیروی کار ارزان افغان‌ها بهره‌کشی لازم را می‌کنند و منفعت شخصی‌شان را این طوری پشت مخالفت با نژادپرستی پنهان می‌کنند. وگرنه تا پیش از این که به نسبت نیاز شهر به نیروی کار یدی، بخشی از مردمان شریف افغان در سیرجان حضور داشتند و کسی متعرض شان نبوده که امروز برخی به راحتی به مردم مهمان‌نواز سیرجان برچسب نژادپرستی می‌زنند!
چیزی که جای نگرانی دارد این است که این موج مهاجرت از پس به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان ایجاد شده و احتمال وجود تفکر طالبانی در بخشی از جمعیت افغانی سیرجان می‌رود. این موضوع که در جای خود بسیار اهمیت‌زاست و می‌تواند در امنیت روانی و اجتماعی سیرجان تنش و التهاب بیافریند به کنار، موضوع دیگر امنیت غذایی است. به هرحال عمده نانوایی‌های دولتی سیرجان در اِشغال صف‌های دراز این مهاجران است و جدای از اینکه یارانه‌ی آرد دولتی ما ایرانی‌ها را افغان‌ها به طور غیرمستقیم تصاحب می کنند، در صورت افزایش بیشتر جمعیت‌شان، همین یک موضوع می‌تواند مشکل‌ساز و خطرآفرین هم بشود.
چنان چه به جز از موارد بی‌شمار حضور غیرمجاز آن‌ها، تفاوت چشمگیر میزان زاد و ولد افغان‌ها در مقایسه با ایرانی‌ها نیز خود زنگ خطر دیگری است که مسوولان شهر باید پیش چشم داشته باشند.
آیا آماری از درصد زاد و ولدها از بیمارستان‌های سطح شهر گرفته شده است؟ احتمال زایمان‌های خانگی افغان‌ها به طور سنتی چقدر مد نظر چنین آماری بوده؟
حداقل فرماندار به عنوان رییس شورای تامین شهرستان باید به افکار عمومی سیرجان این قوت قلب و اطمینان را بدهد که همه‌ی این مسائل در جلسات مشترک با نهادهای فرهنگی و اداری در شورای تامین بررسی شده و برایشان فکر و برنامه دارند. تا اینجای کار که به نظر می‌رسد نه فکری شده و نه برنامه‌ای وجود دارد.
هرچند امام جمعه محترم در برخی خطبه‌های خود به این مهم اشاره کرده اما همچنان شخص فرماندار موضع خاصی نگرفته و فرمانداری هم تاکنون نسبت به این دغدغه افکار عمومی سیرجان موضوع شفافی و روشنی از خود نشان نداده است.
سخن‌تازه حتا برای اطمینان در کانال روابط عمومی فرمانداری سیرجان کلمه «افغان» را جست و جو کرد و هیچ مطلبی در این مورد در آن نیافت! واژه‌ی «اتباع» را نیز جست و جو کردیم و تنها یک بار فرماندار از منع به کارگیری اتباع در صنوف خوراکی و بسته‌بدنی از نظر بهداشتی، سخن گفته است. این موضوع خود نشان می‌دهد جمعیت آنان به قدری زیاد شده که دیگر کارهای یدی سابق اشباع شده و دنبال اِشغال مشاغل دیگر در سیرجان هستند! در یک خبر دیگر نیز که روزهای ابتدایی سال جاری منتشر شده بود، فرماندار به طوری تلویحی به تعداد افغان‌های ساکن در سیرجان اشاره کرده است: «سیرجان جزو شهرهایی است که مجوز حضور اتباع خارجی داده شده است و از سال های گذشته پذیرای جمع کثیری از اتباع خارجی است و بر اساس آخرین بروز رسانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان جمعیت سیرجان چیزی بالغ بر ۳۷۰ هزار نفر اعلام شده است اما شهرستان برای بیش از ۴۵۰ هزار نفر خدمات ارائه می‌کند.»
سپس خود علی یعقوبی پور اذعان کرده که: «تفاوت آمار مربوط به اتباع خارجی ساکن در سیرجان است که اگر چه بر اساس قانون است اما یک تهدید محسوب می‌شود و با تهیه و تدوین بانک اطلاعاتی اتباع در سال گذشته پیگیر کاهش خطرات و تهدیدات احتمالی در سال جدید هستیم.»
در این اظهار نظر علی یعقوبی پور مشخص است که از نظر فرمانداری تعداد اتباع مهاجر در سیرجان چیزی حدود 80 هزار نفر است که به فرض صحت آن نیز به نسبت جمعیت کل شهرستان و با توجه به تفاوت نرخ زاد و ولد، تعداد خیلی زیادی به حساب می‌آید.
حال با توجه به اینکه بنا بر اعلام رییس اورژانس اجتماعی سیرجان هم اکثر کودکان خیابانی و کودکان کار در سیرجان نیز از اعضای خانواده‌های افغانی ساکن در شهرستان هستند و این شرایط خود مستعد بزهکاری‌ست، جا دارد علی یعقوبی پور به عنوان فرماندار ویژه شهرستان بنا بر سیاست کلی وزارت کشور مبنی بر شناسه‌دار کردن این تعداد و سامان دادن به آنان، به افکار عمومی مردم سیرجان توضیح بدهد که چه برنامه راهبردی‌ئی برای کنترل و مدیریت این تغییر بزرگ در ترکیب جمعیت سیرجان، دنبال می شود؟