نزدیک نوروز هستیم و آفتاب اسفند لب بوم و وقت آیین سنتی خونهتکونی رسیده اما خبری از مرمت جادههای فرسودهی شهرستان نشد که بازهم یادمان بماند هزار وعدهی خوبان یکی وفا نکند با این شرایط احتمال خجالت کشیدنمان جلوی گردشگران نوروزی زیاد است. راهسازی میگوید من ساختم، راهداری چرا تعمیر نمیکند و راهدای میگوید، راه کم داریم، باید ساخته شود و تا نشود ما هرچه تعمیر کنیم باز زود خراب میشود! و در نهایت از پاسکاری هر دو که جان مردم به لب میآید، مقصر می شوند معادن و کوتاهیهاشان!
این هم شده حکایت این وزارتخانه که همیشه یا قیرش نیست یا قیفش و سیرجان هم از این پاسکاریِ مسوولیت ضربه میخورد!
شاید مسوولان امر بگویند مرمت جادهها کاری زمانبر است و با عجله پیش نمیرود و به نسبت حق هم داشته باشند. اما پس عجالتاً باید چطور جلوی مسافران نوروزی به سیرجان آبروداری کرد؟
میشود کاری کرد که گردشگران به سمت قلعهسنگ و منبرسنگیاش هدایت بشوند. البته یادم نبود جاده و مسیر درستی به آن سمت نیست و روی منبر با افشانه رنگ چیزهای بدی نوشتهاند و این آبروریزیاش بیشتر است. پس نه. ولش کن.
خب مهمانان نوروزی را به سمت بازار قوّتوها هدایت کنیم. چی؟ بازار روزهای تعطیل فعال نیست؟ خب با صنفهای بازار رایزنی شود که باز باشند.
همین کار هم از دستان با کفایت رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای بازار قوّتوی سیرجان که خود به تنهایی نماد هر سه هست، برنمیآید!! هرچه باشد شاید با وجود برقکشی وحشتناک بازار و کفسازی نبودن و مشکلات دیگرش حداقل آبروریزیاش برای شهر سیرجان موجب شود به رگ غیرت برخی مسوولان ما بر بخورد.
سیرجان شهری باستانی بوده با فرهنگ و رسوم ویژهی خودش. شهری در قلعهسنگ که سابق بر این مرکز ولایت کرمان بوده و تا همین قرون سوم و چهارم هجری هم سرپا بوده و حتا ضرابخانه سکه داشته است.
طبیعیست که چنین شهری پیرامون نوروز حرفهای زیادی برای گفتن داشته باشد. از آیینهای ویژه که میراث فرهنگی ناملموس سیرجان هستند تا جاهای دیدنی طبیعی که در بهار زیبایی خیره کننده دارند و مکانهای تاریخی و مراکز خرید.
یک نمونه یخدانها و بادگیرهای زیبای به جا مانده از معماری قدیم سیرجان هستند که هم دیدنی اند و هم برای علاقه مندان به معماری و تاریخ و هنر قابل تامل و به همت شهرداری سیرجان محوطهشان هم زیبا و دلنشین شده اما متاسفانه باز هم پای خواب آلودگی اداره میراث به میان است که حتا به خود زحمت نداده با دعوت از بخش خصوصی یک کاربری برای این بناهای تاریخی مشخص کند که گردشگر را ناچار به لختی تامل در این مکانهای دیدنی سیرجان کند!
اینها حتا برای مردم میتوانند جاذبه داشته باشند که چطور در قدیم بدون دستگاههای خنک کنندهی برقی ، با شیوههایی ساده در ساختمان سازی از گزند گرما در امان میماندند. خنک میشدند یا یخ میساختند.
بادگیر خانه حاجرشید و یخدانهای دوقلو که مشابهشان در روستای محمودآباد سادات سیرجان نیز یافت میشود و اتفاقاً یخدان و بادگیر محمودآباد به دلیل اینکه درست بر سر راه مسافران است، قابلیت زیادی برای نمایش آن به گردشگران داشت و مسوولان ما اگر هنر و درایت داشته باشند الان نه تنها شاهد مخروبه بودن یخدان محمودآباد نبودیم که می توانستند با برگزاری غرفههایی در محمودآباد و ارائه سوغاتیها و صنایع دستی سیرجان، با یک تیر دو نشان بزنند.
کافیست در مسیر مسافران چهارتا بنر میزدیم و راهنمایی شان میکردیم که به محوطه یخدان و بادگیر محمودآباد بروند. این هم به رونق اقتصاد محمودآباد کمک میکرد و هم میتواند محل مناسبی برای ارائه فرهنگ و سنتهای سیرجان قدیم باشد. هم میشد در غرفههای آنجا موسیقی محلی اجرا کرد و هم سفال محمودآباد و پسته و بادام و قوتو و گلیم و قالی سکله و کماج سهن و مسقطی فروخت.
اما امکان مرمت ضرب العجلی یخدان محمودآباد در این فرصت کم نیست. در دراز مدت بهتر بود مسوولان به فکر استفاده از ظرفیتهای دیگر هم می بودند. مثل خود قلعه سنگ به شرط کمی رسیدگی و ایجاد یک موزه در آنجا.
یا بهره بردن از کاروانسراهای بین راهی مثل کاروانسرای گدار خانه سرخ و کاروانسراهای دیگر در هماشهر و پاریز.
خانه و قلعه درویش خان زیدآباد نیز در کنار آب انبار زیدآباد جای زیادی برای کار و ارائه آن به مسافران نورزوی و گردشگران دارد و همچنین می تواند به اقتصاد مردم زیدآباد کمک بسیاری بکند.
خود بازار قدیم سیرجان و تیمچهی آقا ابراهیماش نیز اگر در کنار مسجد تاریخی انتهای بازار مرمت شود، مجموعهی عالیای است که استفاده از ظرفیت بالای آن در نوروز فراموش شده است. به ویژه خود بازار قوتوها که منحصر به فرد است و عطر قوتو چنان خاطر گردشگر را مست خواهد کرد که تا عمر دارد از سیرجان خاطره ی خوبی در یادش ثبت بماند و از یادآوری سفر بهاری به سیرجان خاطرش به رقص بیاید.
باغهای زیبای بادام در قهستان و طبیعت کوهستانی و سردسیر منطقه بلورد و چهارگنبد و پاریز و... نیز از جاهایی هستند که جدی گرفته نشده اند اما باور کنید برخی از روستاهای کوهستانی ما هنوز قابلیت نجات یافتن از چنگ معدنخواران را دارند و اگر از این دیوارهای بلوکی سیمانی خانه باغ سازان جلوگیری شود و به جایش معماری قدیم این روستاهای کوهستانی حفظ می شد با آن کوچههای پیچ در پیچ و درهای سنتی و باغهای زیبا کم قابلیتی نبودند. اما متاسفانه نه خانه باغ سازان این سلیقه را داشته اند که دستی در معماری قدیم روستاهای کوهستانی نبرند و نه مسوولان توجهی به این مهم نشان داده اند.
اما عجالتاً مسوولان شهر ما به جای راهنمایی هرچه زودتر مسافران نوروزی به پارک مسافر و سپس چند غرفهی از سر بازکنی و تخم مرغ رنگ شده و آسفالت نقاشی شده، بهتر بود فکری برای ماندگار کردن گردشگران حتا برای یک روز در سیرجان می کردند.
گهرپارک و خانهی صدرزاده که مدتهاست به کوشش گل گهر به بهترین نحو مرمت شده و آماده افتتاح است، هردو می توانند آبروی شهر ما در نوروز جلوی مسافران نوروزی باشند که غریبهها وقتی به شهر ما آمدند، بگویند به به چه شهر دل افروزی! برای رسیدن این اقرار باید درباره داشتههایی مثل گهرپارک در این مدت تبلیغات محیطی بیشتری کرد. به اضافهی مستقر کردن فروشگاههای موقتی یا دایمی گلیم در جاهایی مثل بازار روز که می تواند به خوبتر جلوه کردن سیرجان جلوی گردشگران کمک شایانی کند. فقط یک همت بلند می طلبد.
شماره 831 مورخ 22 اسفند 1403