ظاهرش، اسکلت فلزی نو و مدرن دارد؛ اما کمی دقت کافی‌ست تا عمق فاجعه را دید: دیوارهای قدیمی، فرسوده و پوسیده، با خشت و ملات‌هایی که سال‌ها زیر آفتاب و باران تاب آورده‌اند، همچنان سر جای خود باقی‌اند و قرار است برای یک فروشگاه بزرگ در خیابان نصیری شمالی، دیوار باشند!این تنها یک مشت نمونه‌ی خروار ساخت و ساز غیرمهندسی در سیرجان است، شهری که باید به واسطه‌ی موقعیت صنعتی و درآمدهای کلان معدنی‌اش، الگویی برای ایمنی و استانداردسازی باشد، امروز تبدیل شده به صحنه‌ای از ساخت‌وسازهای بی‌قاعده. جایی که سازندگان برای کاهش هزینه‌ها، جان مردم را وثیقه می‌گذارند و نظام نظارتی، یا خواب است، یا خود را به خواب زده.
ساخت و ساز با دیوارهای متروک؛ بازی با مرگ
این شیوه ساخت، با عنوان «حفظ دیوار قدیمی» شناخته می‌شود. به جای تخریب کامل و اجرای سازه‌ای نوین با فونداسیون استاندارد، سازنده تنها اسکلت فلزی جدیدی درون یا بر دیوارهای قدیمی قرار می‌دهد. در نگاه اول ممکن است صرفه‌جویی به نظر برسد؛ اما در عمل، این دیوارها از نظر فنی فاقد مقاومت در برابر زلزله‌اند و به‌ویژه در بناهای تجاری که محل تردد بالاست، یک تهدید مستقیم برای جان مردم محسوب می‌شوند.
در همین تصویر ثبت‌شده، می‌توان آثار شکستگی، ناپیوستگی در آجرچینی، وصله‌کاری‌های ناایمن و فقدان اتصال اصولی سازه‌ی جدید به دیوار را مشاهده کرد. هر مهندس سازه‌ای با دیدن این عکس، زنگ خطر را به صدا درمی‌آورد.
سؤال اینجاست: نقش نظام مهندسی و شهرداری سیرجان چیست؟ چرا این تخلفات، پیش از صدور پروانه متوقف نمی‌شوند؟ چرا در بازدیدهای دوره‌ای، چنین خطرهایی نادیده گرفته می‌شود؟ آیا کنترل نقشه و مجوز تنها بر روی کاغذ انجام می‌شود و نه در واقعیت؟
برخی کارشناسان علت را در زدوبندهای پشت‌پرده می‌دانند؛ جایی که مصالحه میان مالک، ناظر، و شهرداری، منجر به چشم‌پوشی از اصول ایمنی می‌شود.
زلزله منتظر مجوز نیست
ایران و استان کرمان بر پهنه‌ای زلزله‌خیز واقع شده. خاطره زلزله‌ی بم هنوز در ذهن مردم جنوب کرمان تازه است. در چنین منطقه‌ای، کوچک‌ترین سهل‌انگاری در ساخت‌وساز می‌تواند به فاجعه‌ای انسانی منجر شود. آیا واقعاً باید تا وقوع حادثه‌ای تلخ صبر کنیم تا نظارت‌ها جدی شود؟
نبود نظارت واقعی بر ساخت‌وساز در سیرجان؛ زنگ خطر برای آینده شهری است.
سیرجان، به عنوان یکی از قطب‌های صنعتی، معدنی و اقتصادی استان کرمان، طی دو دهه اخیر رشد شتابانی در حوزه ساخت‌وساز تجربه کرده است. افزایش جمعیت مهاجر، رونق اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها، باعث شده این شهر به کارگاه بزرگ عمرانی تبدیل شود. اما در کنار این رشد، مشکلی جدی و نگران‌کننده در حال گسترش است: نبود نظارت مؤثر بر ساخت‌وساز و ضعف عملکرد دو نهاد کلیدی، یعنی شهرداری و سازمان نظام مهندسی ساختمان. این ضعف نه تنها کیفیت پروژه‌های عمرانی و مسکونی را زیر سوال برده، بلکه تبعات بلندمدت و جبران‌ناپذیری برای ایمنی شهروندان، سرمایه مردم و سیمای شهری به همراه دارد.در بسیاری از پروژه‌ها، حضور مهندس ناظر تنها روی کاغذ دیده می‌شود. بازدیدهای میدانی محدود، گزارش‌های تکراری و عدم اعمال نظر فنی واقعی، عملاً نقش نظارت را به یک امضای صوری تقلیل داده است. این موضوع وقتی خطرناک‌تر می‌شود که بدانیم بخش زیادی از این ساختمان‌ها به مردم عادی فروخته می‌شوند و خریداران از وضعیت واقعی ساخت بی‌اطلاع‌اند.
سازمان نظام مهندسی ساختمان، به عنوان بازوی تخصصی نظارت بر پروژه‌های ساختمانی، در سیرجان با چالش‌های مهمی روبه‌رو است:
1.تعداد بالای پروژه‌ها و کمبود ناظران فعال
حجم ساخت‌وساز در سیرجان فراتر از توان نظارتی فعلی است.
2.نظارت غیرحضوری یا حداقلی
به جای حضور مستمر در کارگاه‌ها، بسیاری از ناظران صرفاً برای مراحل خاص یا ثبت گزارش به محل می‌روند و بخش مهمی از تخلفات در این فاصله رخ می‌دهد.
3.فشارها و روابط غیررسمی
در برخی موارد، فشار از سوی مالک یا پیمانکار برای چشم‌پوشی از تخلفات، یا روابط شخصی، باعث تضعیف گزارش‌دهی واقعی می‌شود.