ایجاد «زیرگذر و روگذر» سنگ بزرگی که برای شهرداری سیرجان علامت نزدن است!
در سالهای اخیر، شورا و شهرداری شهری سیرجان نیز بارها از ضرورت اجرای چنین پروژههایی سخن گفتهاند. در میان وعدهها و حتا در برخی نشستهای رسمی اعلام شده است که تقاطعهای غیرهمسطح در دستور کار شهرداری قرار دارد و شهروندان بزودی شاهد کلنگزنی این طرحها خواهند بود. اما پرسش اساسی اینجاست: آیا شهرداری سیرجان با توجه به ظرفیتهای مالی و اجرایی خود، توان تحقق این وعدهی سنگین را دارد؟
واقعیتهای اقتصادی شهرداری سیرجان
شهرداری سیرجان همانند بسیاری از شهرداریهای کشور با مشکلات مالی مزمن مواجه است. وابستگی بیش از حد به عوارض ساختمانی، رکود در بازار مسکن و محدودیت در جذب سرمایهگذار، منابع درآمدی شهرداری را به شدت محدود کرده است. پروژههای تقاطع غیرهمسطح نه تنها هزینههای میلیاردی میطلبند، بلکه نگهداری و بهرهبرداری از آنها نیز بار مالی سنگینی بر دوش شهرداری میگذارد. در چنین شرایطی، وعدهی اجرای پروژهای که در حد توان شهرداریهای کلانشهرهاست، بیشتر به یک شعار تبلیغاتی شباهت دارد تا برنامهای عملیاتی.
اولویتهای شهری؛ نیازهای اساسی یا پروژههای نمایشی؟
شهر سیرجان همچنان با مشکلاتی چون کمبود زیرساختهای حملونقل عمومی، ضعف در شبکه جمعآوری آبهای سطحی، نارسایی در خدمات محلهای و تخریب گسترده فضای سبز دستوپنجه نرم میکند. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تمرکز شهرداری بر پروژههای عظیمی همچون تقاطع غیرهمسطح، به معنای غفلت از این نیازهای اولویتدار است. تجربه نشان داده که در شهرهایی با شرایط مشابه سیرجان، اجرای چنین پروژههایی معمولاً بیشتر جنبهی تبلیغاتی و نمایش کارآمدی دارد تا پاسخی واقعی به نیازهای شهروندان.
تجربهی سایر شهرها
در سالهای اخیر، برخی از شهرداریهای متوسط کشور کوشیدهاند با اجرای پروژههای تقاطع غیرهمسطح، خود را همتراز با کلانشهرها نشان دهند. اما بسیاری از این پروژهها به دلیل مشکلات مالی نیمهتمام رها شدند و به معضلی برای شهر بدل گشتند. شهرهایی که توان مالی پایدار نداشتند، در میانهی راه با کمبود منابع مواجه شدند و تقاطعهای نیمهکاره نه تنها گرهی از ترافیک نگشودند بلکه منظر شهری را مخدوش کردند. این تجربهها زنگ خطری است برای سیرجان که اگر بدون برآورد دقیق منابع مالی وارد چنین پروژههایی شود، ممکن است به همان سرنوشت دچار گردد.
راههای جایگزین برای مدیریت ترافیک
ترافیک در سیرجان واقعیتی غیرقابل انکار است، اما راهحل آن الزاماً ساخت تقاطع غیرهمسطح نیست. انتقال کمربندی به بیرون از شهر، ممنوعیت اتوبوس های معدنی و ایجاد پارکسوار برای معادن، اصلاح هندسی معابر، توسعهی حملونقل عمومی، بهبود مدیریت ترافیک با فناوریهای هوشمند، ایجاد پارکینگهای طبقاتی و فرهنگسازی برای استفادهی کمتر از خودرو شخصی، از جمله اقداماتی است که میتواند با هزینهای بسیار کمتر از ساخت تقاطع، تأثیر قابلتوجهی در روانسازی عبور و مرور داشته باشد. شهرداری اگر منابع مالی محدود خود را در این حوزهها متمرکز کند، احتمالاً رضایت عمومی بیشتری به دست خواهد آورد.
مسئولیتپذیری در وعده دادن
وعده دادن پروژههای بزرگ بدون پشتوانهی مالی و اجرایی، نه تنها کمکی به توسعه شهر نمیکند، بلکه موجب دلسردی و بیاعتمادی شهروندان نسبت به مدیریت شهری میشود. شهردار به عنوان عالیترین مقام اجرایی شهر باید در بیان برنامهها، واقعبینانه عمل کند و توان شهرداری را بهدرستی برآورد نماید. اگر شهرداری توان اجرای پروژهای در مقیاس تقاطع غیرهمسطح را ندارد، شفافگویی با مردم بسیار ارزشمندتر از دادن وعدههایی است که در نهایت عملی نمیشود.
پروژهی تقاطع غیرهمسطح اگرچه جذاب و چشمگیر به نظر میرسد، اما در شرایط فعلی فراتر از توان مالی و اجرایی شهرداری سیرجان است. وعدهی اجرای چنین طرحی، بیش از آنکه بازتابی از یک برنامهی واقعبینانه باشد، بیشتر رنگوبوی تبلیغات انتخاباتی برای شورانشینان دارد. آن هم برای شهرداری اگر به جای تمرکز بر پروژههای پرزرقوبرق، منابع محدود خود را صرف حل مشکلات اساسی شهر کند، هم رضایت عمومی بیشتری به دست خواهد آورد و هم اعتبار مدیریتی خود را حفظ خواهد کرد. تجربهی یکسال اخیر نشان میدهد که شهروندان بیش از هر چیز به عملگرایی، صداقت و اولویتبندی درست نیاز دارند؛ ویژگیهایی که میتواند مدیریت شهری سیرجان را از دام وعدههای غیرعملی نجات دهد.
