در ۲۳ مهرماه (۱۵ اکتبر)، جهان روز جهانی عصای سفید یا روز نابینایان را گرامی می‌دارد؛ روزی که نماد استقلال، آگاهی و حق برابر نابینایان در جامعه است. اما در شهرستان سیرجان، همچنان این روز بهانه‌ای برای یادآوری کاستی‌ها و چالش‌های موجود برای این قشر از جامعه است.
عدم اجرای قانون استخدام نابینایان
قانون حمایت از حقوق معلولان در ایران تصریح می‌کند که دستگاه‌های دولتی و شرکت‌ها موظف‌اند حداقل سه درصد از استخدام‌های خود را به افراد دارای معلولیت اختصاص دهند. این قانون به منظور ایجاد فرصت برابر و تضمین حقوق اجتماعی نابینایان تصویب شده است، اما در عمل بسیاری از شرکت‌ها و ادارات از اجرای آن خودداری می‌کنند.
در سیرجان نیز، نابینایان با مشکلات مشابهی مواجه‌اند. برخی از آنان در آزمون‌های استخدامی شرکت کرده‌اند، اما در مرحله گزینش نهایی به دلایل نادرست و تبعیض‌آمیز از استخدام محروم می‌شوند. این تبعیض نه تنها استقلال مالی نابینایان را محدود می‌کند، بلکه اعتمادبه‌نفس آنان را کاهش می‌دهد و فرصت مشارکت فعال در جامعه را از آنان می‌گیرد.
نبود مناسب‌سازی در فضاهای عمومی
مسائل نابینایان محدود به اشتغال نمی‌شود. بسیاری از فضاهای عمومی مانند خیابان‌ها، پیاده‌روها، ایستگاه‌های اتوبوس و مترو و ساختمان‌های اداری برای آنان مناسب‌سازی نشده است. مسیرهای ویژه نابینایان یا طراحی نشده‌اند یا در نقاطی به‌طور ناقص اجرا شده‌اند و عملاً استفاده از آن‌ها دشوار است.
نبود تابلوهای بریل، راهنمای صوتی، خط‌نماهای لمسی و سایر امکانات باعث می‌شود که نابینایان در تردد روزمره خود با مشکلات جدی مواجه شوند. این وضعیت در سیرجان نیز به وضوح مشاهده می‌شود. بسیاری از معابر و ساختمان‌ها فاقد حداقل استانداردهای دسترسی برای نابینایان هستند.
کانون نابینایان سیرجان؛ صدای مطالبه‌گری
در سیرجان، کانون نابینایان سیرجان به‌عنوان تنها نهاد رسمی حمایت از نابینایان فعالیت می‌کند. این کانون با برگزاری برنامه‌ها و فعالیت‌های مختلف، تلاش می‌کند تا صدای نابینایان را به گوش مسوولان برساند و حقوق آنان را مطالبه کند. با این حال، این نهاد با محدودیت‌های مالی و ساختاری مواجه است و نتوانسته است به‌طور کامل به نیازهای نابینایان پاسخ دهد.
نیاز به تغییر نگرش و سیاست‌گذاری
یکی از بزرگ‌ترین موانع نابینایان، نگاه جامعه است. هنوز بسیاری از مردم، نابینا را انسانی «نیازمند کمک» می‌بینند، نه فردی «دارای حق و توانایی». در حالی که نابینایی، محدودیت در دیدن است، نه ناتوانی در فهم، تحلیل و خلق. بسیاری از نابینایان در حوزه‌هایی چون شعر، موسیقی، علوم انسانی، فناوری و آموزش، دستاوردهای ارزشمندی دارند، اما جامعه به جای دیدن توانایی‌هایشان، اغلب بر نادیده‌گرفتن تفاوت‌ها اصرار دارد.
این تغییر نگرش باید از آموزش و رسانه آغاز شود. کودکان باید از همان دوران مدرسه بیاموزند که تفاوت، تهدید نیست؛ بخشی از واقعیت زندگی است. رسانه‌ها نیز به‌جای پرداختن به نابینایان با لحنی احساسی و ترحم‌برانگیز، باید موفقیت‌ها و توانمندی‌های آنان را برجسته کنند تا چهره‌ای واقعی و توانمند از این قشر به نمایش گذاشته شود.
روز جهانی نابینایان باید فراتر از یک مناسبت تقویمی باشد؛ باید آغازی برای تغییر واقعی در نگرش و سیاست‌ها باشد. مسوولان باید از شعار فاصله بگیرند و اجرای واقعی قانون استخدام معلولان را تضمین کنند. شهرسازان، مهندسان و مدیران شهری بهتر است یاد بگیرند که فضاهای عمومی برای همه مردم است، نه فقط برای کسانی که می‌بینند.